Przedstawiamy syntetyczne podsumowanie istotnych wydarzeń, jakie w ciągu ostatnich dwóch miesięcy pojawiły się w obszarze polskiego prawa podatkowego.
Jakkolwiek zazwyczaj najistotniejsze zmiany w prawie podatkowym pojawiają się i są przyjmowane przez ustawodawcę w okresie jesiennym, to 2022 r. jest tutaj czasem wyjątkowym. Ze względu na liczne uwagi zgłaszane do tzw. Polskiego Ładu, a także dramatyczne zmiany w otoczeniu politycznym i gospodarczym Polski, ustawodawca zdecydował się na znaczne zredefiniowanie przyjętych w 2021 r. rewolucyjnych zmian. Efektem prac w tym zakresie są zmiany wprowadzone przede wszystkim do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które weszły w życie z dniem 1 lipca 2022 r. Na horyzoncie widać już jednak kolejne zmiany w Polskim Ładzie, jakie mają zostać wprowadzone do przepisów innych ustaw, w tym do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Niniejsze opracowanie odnosi się właśnie do tych już przyjętych i jeszcze procedowanych zmian w Polskim Ładzie. Omawiamy również inne wydarzenia, które wystąpiły w ostatnich tygodniach, a więc: zniesienie stanu epidemii, wydanie decyzji ws. wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur oraz ważne rozstrzygnięcia sądów i organów podatkowych. Mamy nadzieję, że takie podsumowanie będzie użyteczne w zakresie zarządzania obszarem podatkowym w Państwa firmach.
1. Nowelizacja Polskiego Ładu – wpływ na obszar kadr i płac
Ustawa nowelizująca Polski Ład została podpisana przez Prezydenta RP 13 czerwca 2022 roku. Nowe przepisy, poza pewnymi wyjątkami, obowiązują od 1 lipca 2022 roku. Główne zmiany wprowadzane w ramach „Polskiego Ładu 2.0” to likwidacja tzw. ulgi dla klasy średniej oraz obniżka stawki PIT dla osób rozliczających się wedle skali podatkowej (obniżenie stawki PIT z 17% do 12% dla dochodów do wysokości 120 tyś złotych rocznie). Obniżenie stawki podatku wiąże się z obniżeniem kwoty zmniejszającej podatek – z 5100 złotych do 3600 złotych (jednakże bez zmiany wysokości tzw. „kwoty wolnej”). Przyjmuje się, że obniżka stawki PIT dokonywana jest w ramach swego rodzaju rekompensaty w związku z likwidacją ulgi dla klasy średniej. Ustawa zawiera jednak przepis, na podstawie którego osoby, które zapłaciłyby mniejszy podatek, gdyby ulga dalej obowiązywała, otrzymają za 2022 r. zwrot różnicy od naczelnika urzędu skarbowego.
W związku z wątpliwościami wyrażanymi po przyjęciu Polskiego Ładu dopuszczono możliwość składania przez podatników oświadczeń mających wpływ na kalkulację zaliczek PIT (np. dotyczących korzystania z kwoty wolnej od podatku lub ulg podatkowych) w ciągu roku podatkowego – płatnicy będą zasadniczo zobowiązani do uwzględniania tych oświadczeń od miesiąca następującego po miesiącu złożenia oświadczenia przez podatnika (nowe art. 31a i kolejne ustawy PIT).
Osobom, które wybrały rozliczenie z zastosowaniem podatku liniowego podatek, ryczałtu bądź karty podatkowej będzie przysługiwało prawo do częściowego odliczenia składki zdrowotnej od dochodu. „Liniowcy” rozliczając PIT będą mogli uwzględnić w kosztach uzyskania przychodu (lub jako odliczenie od dochodu) kwotę zapłaconej składki do wysokości 8.700 złotych rocznie. Już w ramach rozliczenia za czerwiec 2022 możliwe będzie skorzystanie po raz pierwszy z tego rozwiązania. Biorąc pod uwagę mechanizm rozliczania składek zdrowotnych w ramach podatku wydaje się, że w przypadku podatników rozliczających się z zastosowaniem stawki liniowej najlepszym rozwiązaniem jest rozliczenie składek jako kosztu podatkowego – pozwoli to na ewentualne pomniejszenie składek zdrowotnych w kolejnych miesiącach. Zgodnie z treścią przepisów możliwe jest teoretycznie również przyjęcie, że składki zdrowotne mogłyby być najpierw rozliczane jako koszty, a następne nierozliczone w kosztach składki i odliczane od dochodu, co pozwalałoby na podwójne skorzystanie z dostępnego limitu 8.700 złotych (do kwoty 17.400 PLN). Aktualnie Ministerstwo Finansów zaprzecza jednak możliwości zastosowania takiego korzystnego dla podatników podejścia.
Przedsiębiorcy rozliczający się stawką ryczałtową od uzyskanych przychodów będą mieli możliwość pomniejszyć przychód podlegający opodatkowaniu o wysokość odpowiadającą połowie kwoty zapłaconej na składkę zdrowotną (w zależności od uzyskiwanego przychodu oznacza to możliwość jego pomniejszenia o kwotę od ok. 2 tys. zł do ok. 6 tys. zł)
W przypadku osób opodatkowujących swój dochód na zasadach ogólnych (przy pomocy skali podatkowej) nowelizacja nie wprowadza niestety możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej od dochodu.
Wymienione zmiany, pomimo że weszły w życie od 1 lipca 2022 roku, obowiązywać będą z datą wsteczną, tj. znajdą zastosowanie od 1 stycznia 2022 roku. Może to pozwolić na uwzględnienie w rozliczeniu za czerwiec 2022 składek uiszczonych w pierwszym półroczu 2022 r. Natomiast jeżeli chodzi o sposób obliczania i pobierania zaliczek na podatek, nowe zasady mają zastosowanie od 1 lipca 2022 roku. Nowelizacja odciąży w pewnym stopniu księgowych oraz działy kadr i płac, ponieważ od 1 lipca usunięty został obowiązek naliczania wynagrodzenia wedle dwóch systemów (tj. na bazie przepisów Polskiego Ładu oraz wedle zasad obowiązujących na dzień 31 grudnia 2021 r.) – uchylony zostanie art. 53a ustawy PIT.
Ze względu na wprowadzenie istotnych zmian w niemal każdej formie opodatkowania działalności gospodarczej, niektórzy podatnicy będą mieli prawo do zmiany formy opodatkowania swoich dochodów w 2022 roku.
Zmiana formy opodatkowania możliwa będzie w zeznaniu rocznym za 2022 roku i będzie polegała na możliwości wyboru zasad ogólnych (stawki podatkowej) przez osoby opodatkowujące swoje dochody podatkiem liniowym oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
W przypadku osób korzystających z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, nowelizacja przewiduje możliwość wyboru przez nich zasad ogólnych od lipca 2022.
2. Nowelizacja Polskiego Ładu – inne zmiany w obszarze rozliczeń podatkowych oraz składkowych
Komplementariusze spółek komandytowo- akcyjnych (SKA) od 1 stycznia 2023 roku dołączą do grona podmiotów podlegających obowiązkowi rozliczenia składki zdrowotnej. Ponadto dokonano zmian przepisów, pozwalających uznać m.in. prokurentów za podmioty obciążone obowiązkiem zapłaty składki zdrowotnej. Nowe obciążenie będzie w tym zakresie obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku.
W związku z wieloma zmianami dotyczącymi sposobu ustalania i pobierania składek na ubezpieczenie społeczne, przewidziano brak odpowiedzialności pracodawcy w przypadku nieprawidłowego pobrania zaliczek na PIT z uwagi na błędną informację przekazaną przez pracownika. Jednocześnie ujednolicono terminy rocznego rozliczenia PIT – zeznania te będą składane w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia.
Zrezygnowano z koncepcji abolicji podatkowej, pozwalającej na opodatkowanie stawką 8% niezgłoszonych wcześniej dochodów. Powodem rezygnacji z wprowadzonych już przepisów była najprawdopodobniej obawa, że zostaną one uznane za niekonstytucyjne (wniosek w tej sprawie został skierowany przez Prezydenta RP do Trybunału Konstytucyjnego).
Przywrócono również, na skutek interwencji Senatu w procesie legislacyjnym, możliwość wspólnego rozliczenia osób samotnie wychowujących dzieci i ich dzieci na zasadach obowiązujących w 2021 r., a jednocześnie usunięto kontrowersyjne przepisy o tzw. uldze dla samotnego rodzica (art. 27ea ustaw PIT).
Ograniczono zastosowanie ulgi dla podatników ponoszących wydatki na nabycie i renowację budynków zabytkowych (art. 26hb ustawy PIT) – zgodnie ze zmienionymi przepisami ulga będzie miała zastosowanie do remontów niektórych nieruchomości zabytkowych (art. 26hb ustawy PIT). Nowelizacja ustawy nakłada dodatkowy obowiązek polegający na tym, że po dokonaniu remontu, konieczne będzie uzyskanie zaświadczenia od konserwatora zabytków o dokonanym remoncie aby móc wydatkowane kwoty zaliczyć na poczet kosztów uzyskania przychodu. W związku z nowelizacją po 2022 roku nie będzie już możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków poczynionych na nabycie zabytkowej nieruchomości.
Na mocy nowelizacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie przekazywał również do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informacje o rozliczeniach podatkowych, jakie będą ujawniane przez ubezpieczonych w dokumentach składanych do ZUS. Szef KAS będzie z kolei uprawniony do informowania ZUS o rozbieżnościach pomiędzy informacjami przekazywanymi do ZUS, a wynikającymi z danych MF.
3. Inne zmiany podatkowe
Z dniem 22 czerwca 2022 r. przyjęta została ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową. Dzięki tej ustawie podatnicy będą mogli załatwiać swoje sprawy podatkowe bezpośrednio przez Internet, nie wychodząc z domu, otrzymywać zaświadczenia bez ponoszenia opłat, a także dwustronnie komunikować się z KAS za pomocą platformy e—Urząd Skarbowy.
Do końca lipca 2022 roku przedłużono obowiązywanie przepisów tzw. tarczy antyinflacyjnej: przedłużona obniżka akcyzy na prąd, zwolnienie z akcyzy gospodarstw domowych oraz zwolnienie sprzedaży paliw z podatku handlowego. Ponadto na dwa miesiące zostanie obniżona akcyza na lekki olej opałowy. Pojawiają się już głosy o konieczności przedłużenia rozwiązań z tarczy antyinflacyjnej do 31 października 2022 r., ostateczna decyzja nie została jednak jeszcze podjęta w tej kwestii.
W Krajowym Planie Odbudowy znalazł się pomysł zakładający pełne oskładkowanie umów cywilnoprawnych. Analogiczne zapisy możemy odnaleźć w Krajowym Programie Reform, który został przyjęty przez rząd 26 kwietnia. Mowa w nim o zapobieganiu segmentacji rynku pracy, większej osłonie socjalnej i objęciu składkami ZUS, ale tylko kolejnych umów zleceń, a nie wszystkich umów cywilnoprawnych.
Zmiany w obszarze VAT
Przesunięty został termin obowiązywania przepisów o Grupach VAT – przepisy mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. ze względu na liczne wątpliwości co do wykładni przepisów jak również brak objaśnień co do ich stosowania.
Zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej ustalono, że korzystanie z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) stanie się obowiązkowe dla podatników od 1 stycznia 2024 r. Aktualnie KSeF działa od 1 stycznia 2022 r. i stanowi dobrowolne dla podatników narzędzie do wystawiania faktur ustrukturyzowanych. Korzystając z przesunięcia terminu obligatoryjnego stosowania KSeF warto rozważyć już teraz próbne korzystanie z dobrowolnej aplikacji KSeF. Co pozwoli na weryfikację ewentualnych błędów przed wejściem w życie obowiązku jego stosowania.
Z dniem 12 maja 2022 r. przyjęto ustawę implementującą przepisy ujednolicające opodatkowanie działań obronnych w ramach UE. Przepisy mają w szczególności dopuszczać zwolnienia z VAT importu towarów przez siły zbrojne państw NATO (art. 45 ustawy VAT).
Planowane dalsze zmiany w Polskim Ładzie
W dniu 28 czerwca 2022 r. opublikowano założenia projektu dalszych zmian w Polskim Ładzie tym razem dotyczących przede wszystkim podatku dochodowego od osób prawnych. W projekcie nowelizacji przewidziano istotne ograniczenie negatywnych zmian m.in. w zakresie podatku minimalnego, podatku od dochodów zagranicznych jednostek kontrolowanych, przepisów o pośrednich transakcjach rajowych. Pełna treść projektu ma zostać opublikowana w III kwartale 2022 r., dlatego należy oczekiwać na dalsze zmiany , przy czym równolegle brak jest niestety podstaw aby odstąpić od stosowania tych negatywnych przepisów, których zmiany zostały zapowiedziane (dotyczy to zwłaszcza podatku minimalnego, który już teraz dotyka niektórych przedsiębiorców).
4. Najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) orzekł (wyrok z dnia 12 maja 2022 r., sygn. akt III FSK 3366/21), że przy sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP) już w samej umowie sprzedaży należy wskazać poszczególne elementy (rzeczy lub prawa) ZCP wraz z określeniem ich wartości na potrzeby zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
W kontekście aktualnych turbulencji ekonomicznych warto zwrócić uwagę, że zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 11 maja 2022 r. (sygn. akt I FSK 1627/18) odszkodowanie otrzymane od nabywcy w związku z niewywiązaniem się z warunków umowy i nieodebraniem towarów nie podlega opodatkowaniu VAT.
W wyroku z dnia 25 maja 2022 r. (sygn. akt II FSK 2542/19) NSA potwierdził, że wykupione dla pracowników polisy ubezpieczeniowe (OC i NNW), które służą zarówno firmie jak i pracownikowi w toku podróży służbowej nie generują przychodu podatkowego dla pracownika.
W wyrokach NSA z dnia 25 maja 2022 r. (sygn. akt II FSK 2530/19 i II FSK 2531/19) rozstrzygnięto, że faktury korygujące wyrażone w walutach obcych powinny być przeliczone na złote po średnim kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej, a nie faktury pierwotnej.
WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 11 maja 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 16/22) stwierdził, że spółka komandytowa, która wypłaca komplementariuszom zaliczki na poczet zysku w trakcie roku podatkowego, nie musi potrącać 19% podatku PIT. Jest to kolejne korzystne dla spółek komandytowych rozstrzygnięcie sądowe, przy czym nadal brak jest wyroku NSA potwierdzającego jednolite dotąd? orzecznictwo sądów wojewódzkich.
5. Ostatnie interpretacje wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
Spółki, które wybrały Estoński CIT planujące w drugiej połowie 2022 roku wypłacić wspólnikom zaliczkę na dywidendę, są zobowiązane zapłacić podatek za wypłaconą zaliczkę do końca lipca tego samego roku. W konsekwencji jeżeli uchwała o wypłacie zaliczki zostanie przyjęta w III kwartale bieżącego roku, to podatek i tak powinien być uiszczony do 20 lipca, tego roku, w którym podjęto uchwałę o wypłacie zaliczki. Takie stanowisko wynika z interpretacji z dnia 5 maja 2022 r. znak 0111-KDIB1-1.4010.67.2022.4.BS.
W interpretacjach: z dnia 13 maja 2022 r. (0111-KDIB1-3.4010.216.2022.2.JG.) oraz z dnia 27 maja 2022 r. (znak 0111-KDIB1-3.4010.199.2022.1.JKU) potwierdzono, że zmiana statusu ze średniego na dużego przedsiębiorcę w toku obowiązywania decyzji o wsparciu nie wpływa na fakt przywileju dalszego korzystania z ulg przyznanych na podstawie zezwolenia strefowego lub decyzji o wsparciu nowej inwestycji, a w efekcie przedsiębiorca taki może korzystać z wyższej kwoty pomocy publicznej w stosunku do tej, która by mu przysługiwała w przypadku przyjęcia przeliczników pomocy właściwych dla dużego przedsiębiorcy. Jest to podejście korzystniejsze niż stosowane w przeszłości przez Dyrektora KIS.
6. Zniesienie stanu epidemii
Od 16 maja 2022 r. nie obowiązuje już w Polsce stan epidemii Covid-19. Wprowadzono jednocześnie (również od dnia 16 maja 2022 r.) stan zagrożenia epidemicznego. Oficjalne odejście od stanu epidemii skutkuje szeregiem zmian w ramach prawa podatkowego, w szczególności:
- Z końcem maja 2022 r. przestało obowiązywać zwolnienie z podatku od przychodów z budynków (PIT i CIT);
- Przestały obowiązywać ulgi związane z wytwarzaniem kwalifikowanych praw do IP/projektów rozwojowych wykorzystywanych do zwalczania Covid-19 (IP Box, ulga B+R, PIT i CIT);
- Wygaśnięcie prawa do odliczania od dochodu darowizn przekazywanych w celu zwalczania COVID-19 różnym instytucjom i NGOsom.
Zaznaczamy, że pomimo wyrażanych wcześniej obaw zniesienie stanu epidemii nie spowodowało przywrócenia biegu terminów na raportowanie schematów podatkowych innych niż schematy transgraniczne – tj. tzw. schematów krajowych.
Materiał opracowany przez eksperta PTG z Kempa Gruchot Rawicz-Zaborowska sp.p.
Maciej Gruchot (partner, doradca podatkowy)