Warszawa, 15 października 2021

Stanowisko

Polskiego Towarzystwa Gospodarczego

nt. projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym

Polskie Towarzystwo Gospodarcze, co do zasady popiera propozycję sukcesywnego podnoszenia podatku akcyzowego na wyroby alkoholowe i tytoniowe. W założeniu zmiany te mają niwelować efekt zwiększonej dostępności używek spowodowany stabilnym wzrostem wynagrodzeń w polskiej gospodarce.

Wyroby tytoniowe

W kontekście procedowania rozwiązań podatkowych Polskiego Ładu, nie rozumiemy skąd wynika tak mała podwyżka akcyzy na nowatorskie wyroby tytoniowe. Oczywiście trudno odmówić ustawodawcy prawa do różnorodnego kształtowania stawek danin publicznych, jednakże niewątpliwie rzetelność prawodawcza wymaga, aby zróżnicowanie ich w przypadku produktów będących de facto substytutami rynkowymi, zostało należycie uzasadnione. W uzasadnieniu ustawy z 2017 r., w której wprowadzono akcyzę na wyroby nowatorskie wskazano jedynie ogólnie, że „z uwagi na fakt, że wyroby nowatorskie są substytutem tradycyjnych wyrobów tytoniowych zawierającym w swoim składzie tytoń do palenia, niniejszy projekt ustawy przewiduje objęcie tych wyrobów systemem opodatkowania podatkiem akcyzowym”, jednakże brak jest szerszego uzasadnienia dla zastosowania takich, a nie innych stawek tegoż podatku. W szczególności zaś projektodawca w żaden sposób nie porównał stawek akcyzy na wyroby nowatorskie oraz na papierosy. Tym samym trudno uznać, aby należycie wykazano, skąd tak naprawdę wynika różnica w opodatkowaniu tych produktów. Proponowany projekt ustawy nie proponuje żadnych zmian w tym obszarze.

Nie ma dostatecznych dowodów na to, że podgrzewacze tytoniu mają istotnie mniejszą szkodliwość dla zdrowia. Ale nawet gdybyśmy przyjęli, że są na to dowody, to nie tłumaczy to jeszcze tak dużej dysproporcji w opodatkowaniu tych dwóch kategorii wyrobów tytoniowych. Dysproporcja w opodatkowaniu wyrobów tradycyjnych i nowatorskich po wprowadzeniu zaproponowanych zmian będzie wciąż ogromna. Z naszych wyliczeń wynika, że akcyza na podgrzewacze tytoniu po zmianach będzie wynosić 25-29% akcyzy na papierosy i ustabilizuje się na tym poziomie. Taka różnica w opodatkowaniu, nie jest uzasadniona ani społecznie, ani ekonomicznie. Zaburza ona znacząco zasady rynkowej konkurencji i przekłada się na niższe wpływy do budżetu państwa.

Zmiany dotyczące akcyzy, a także wszelkich innych rozwiązań fiskalnych, uwzględniać powinny sytuację licznych, różnorodnych podmiotów i interesariuszy – nie tylko uczestników rynku, lecz również organów państwa, instytucji władzy publicznej, a także okoliczności takie, jak kondycja budżetu państwa oraz efektywność prawa daninowego. Nadmierne przywileje jednej kategorii, zmonopolizowanej przez globalne koncerny, mogą negatywnie wpływać na realizację wyżej wskazanych wartości oraz osłabiać zaufanie do państwa i obowiązującego prawa.

Zgodnie z dostępnymi szacunkami i prognozami na polskim rynku wyrobów tytoniowych dochodzi obecnie do poważnych zmian. Powolispada popularność „tradycyjnych” papierosów, podczas gdy spektakularne wzrosty odnotowują tzw. wyroby nowatorskie. Trendy te, jeśli akcyza na podgrzewacze tytoniu nie zostanie poddana głębokiej przebudowie, mogą spowodować istotny spadek wpływów do budżetu z tytułu podatku akcyzowego.

W dokumencie Grupy Roboczej nr 3. Forum Akcyzowego, w prace której byliśmy zaangażowani, padły różne propozycje zwiększenia akcyzy na wyroby nowatorskie do poziomu w przedziale 30-80% akcyzy na wyroby tradycyjne. Pragniemy zauważyć, że nawet akcyza na poziomie 80% jest preferencją podatkową, która powinna być szerzej uzasadniona.

Mimo kontrowersji towarzyszących daleko idącemu zróżnicowaniu akcyzy, scenariusze zmian legislacyjnych oraz projektowane rozwiązania prawne kreślone powinny być z uwzględnieniem faktu, iż obrotowi prawnemu oraz rzeczywistości gospodarczej sprzyjają: stabilizacja, konsekwencja oraz pewność. W związku z tym, Polskie Towarzystwo Gospodarcze rekomenduje Ministerstwu Finansów zastosowanie wariantu pośredniego na „etapie przejściowym” na drodze do ujednolicenia stawek akcyzowych.

Proponujemy aby akcyza od nowatorskich wyrobów tytoniowych w 2022 roku stanowiła 50% akcyzy na papierosy i w kolejnych latach była sukcesywnie podnoszona.

Zaproponowane przez nas zmiany zapewnią dodatkowe wpływy do budżetu w latach 2022-2024 na poziomie 2,3 mld zł względem projektu ustawy, a ponad 3 mld zł względem sytuacji, w której stawki akcyzowe zostałyby utrzymane na dotychczasowym poziomie. Aby zaplanowane wpływy były możliwe do realizacji, niezbędne jest wprowadzenie regulacji zapobiegającej tworzeniu nadmiernych zapasów, poprzez rozszerzenie art. 136 ust. 6 ustawy akcyzowej o wyroby nowatorskie. Aktualnie, koncerny tytoniowe mogą opóźniać efektywne zwiększenie opodatkowania podatkiem akcyzowym poprzez tworzenie dużych zapasów przed terminem wprowadzenia podwyżki. Regulacja ograniczy takie praktyki, co z kolei przełoży się na wpływy do budżetu państwa.