Polskie Towarzystwo Gospodarcze przekazało uwagi do Projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw Polskiego Ładu, opracowane na podstawie opinii przekazanych PTG przez zrzeszonych w niej przedsiębiorców i ich doradców podatkowych.
I Firmy rodzinne i jednoosobowe działalności gospodarcze
Na wstępie chcielibyśmy przedstawić jak obecnie wyglądają obciążenia fiskalne firm, w zależności od formy ich opodatkowania oraz jak te obciążenia będą wyglądały po nowelizacji Polskiego Ładu. Prowadzenie działalności w formie JDG opodatkowanej podatkiem liniowym jest i będzie obciążone najwyższymi kosztami fiskalnymi, co przedstawia poniższe zestawienie. W związku z powyższym stawia to, wiele polskich firm głównie rodzinnych, w bardzo złej sytuacji finansowej i zdecydowanie obniża ich konkurencyjność w stosunku do spółek kapitałowych, w dużej części posiadających kapitał zagraniczny. Spowoduje to znaczne osłabienie firm rodzinnych działających w formie JDG, co przełoży się również na zmniejszenie lub zaprzestanie działalności eksportowej. Jak możemy zauważyć na poniższym zestawieniu, ilość różnych danin, którymi rząd obciąża polskich podatników szczególnie zarejestrowanych w formie JDG jest przytłaczająca. Szczególnie niezrozumiałe jest pominięcie w nowelizowanych przepisach określenia górnej granicy składki zdrowotnej oraz utrzymanie 4% daniny solidarnościowej, którą obarczeni są tylko podatnicy zarejestrowani w formie JDG, osiągający dochody powyżej 1 mln zł.
| Forma działalności | Dochód roczny | PIT/CIT | ZUS | NFZ | DSF | Obciążenia fiskalne PŁ | % dochodów | Obciążenia fiskalne po nowelizacji | % dochodów po nowelizacji |
| JDG 19% | 10 000 000 | 1 900 000 | 17 490 | 490 000 | 360 000 | 2 767 490 | 27,67 | 2 765 837 | 27,66 |
| Sp. z o.o. 9% | 10 000 000 | 900 000 | 0 | 0 | 900 000 | 9 | 900 000 | 9 | |
| Sp. z o.o. 19% | 10 000 000 | 1 900 000 | 0 | 0 | 1 900 000 | 19 | 1 900 000 | 19 |
UWAGI OGÓLNE:
- Należy zaznaczyć, że proponowane w ramach projektu z dnia 24 marca 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Projekt nowelizacji„) korzystne zmiany w zakresie naliczania składek zdrowotnych stanowią rozwiązanie niedostateczne – w przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych rozliczających się z zastosowaniem podatku liniowego (19%) należy liczyć się z tym, że wprowadzenie możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania wyłącznie kwoty 8.700 PLN zapłaconych składek zdrowotnych pozwala na pełne odliczenie składek wyłącznie dla działalności generujących dochody w wysokości nie przekraczającej ok. 177.000 PLN. Zaznaczamy równocześnie, że wprowadzenie możliwości odliczenia składek zdrowotnych od podstawy opodatkowania jest wyłącznie częściową ulgą, ponieważ pozwala na obniżenie w tym zakresie podatku dochodowego, natomiast w dalszym ciągu 81% składki zdrowotnej będzie obciążeniem dla przedsiębiorców. Dlatego nawet dla przedsiębiorców uprawnionych do pełnego odliczenia składki zdrowotnej wzrost obciążeń będzie wynosił około 4%, co w sytuacji inflacji, wzrostu cen surowców oraz ogólnych trudności gospodarczych związanych z wojną na Ukrainie jest poważnym obciążeniem dla polskich firm rodzinnych;
- Wprowadzenie takich rozwiązań powoduje „wypychanie” przedsiębiorców z jednoosobowych działalności gospodarczych w kierunku prowadzenia działalności w formie spółek prawa handlowego. Jednocześnie brak jest rozwiązań promujących lub ułatwiających przejście z jednoosobowej działalności gospodarczej do struktur, w których funkcjonują osoby prawne – przeciwnie, pomimo zapowiedzi Ministerstwa Finansów prace nad wprowadzeniem instytucji fundacji rodzinnych zostały zawieszone i nie widać perspektywy powrotu do tych prac (brak istotnych aktualizacji projektu ustawy od listopada 2021 r.). Równolegle utrudnione zostało wnoszenie aportów w postaci przedsiębiorstw do nowych spółek ze względu na fakt, że do przepisów dot. neutralności podatkowej takich zdarzeń dodany został wymóg pełnej kontynuacji wycen aktywów wnoszonego aportem przedsiębiorstwa. Sami wspólnicy spółek kapitałowych będą tez najpewniej obciążeni istotnym ryzykiem transakcyjnym związanym z przepływami pomiędzy nimi a spółkami w sytuacji wejścia w życie przepisów o ukrytej dywidendzie. Należy też pamiętać, że wnoszenie aportów do spółek kapitałowych będzie na dłuższy czas poważnie ograniczało możliwości korzystania z ulg podatkowych w postaci: tzw. małego CIT oraz estońskiego CIT. Aktualny stan prawny generuje zatem istotne zachęty do zmiany formy działalności, jednakże jednocześnie docelowo utrudnia restrukturyzacje, transfery majątku przedsiębiorstw, ogranicza możliwości korzystania z ulg podatkowych i nie promuje rozwiązań polegających na konsolidacji firm rodzinnych oraz planowaniu sukcesji w ramach tych firm (fundacja rodzinna);
- Wyjściem dla przedsiębiorców prowadzących istotną działalność gospodarczą nie jest w żadnym wypadku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, ponieważ aby osiągnąć podobny poziom opodatkowania PIT jak w przypadku opodatkowania stawka liniową przedsiębiorcy powinni uzyskiwać poziom rentowności na poziomie około 15% w przypadku działalności handlowej oraz około 28% w przypadku działalności produkcyjnej. Jest to nieosiągalne przy aktualnej inflacji oraz rosnących cenach paliw – dlatego ryczałt, promowany jako racjonalne rozwiązanie dla jednoosobowych przedsiębiorców, w żaden sposób nie jest wyjściem dla firm rodzinnych prowadzących istotną i realną działalność gospodarczą;
- Podsumowując na poziomie ogólnym: Polski Ład jest i pozostaje istotnym ciosem dla firm rodzinnych prowadzących działalność w formie działalności jednoosobowej. Firmy takie są pod presją przechodzenia na działalność prowadzoną w formie spółek, jednakże tworzenie oraz funkcjonowanie spółek kapitałowych jest obwarowywane coraz większą ilością obostrzeń i utrudnień z perspektywy przepisów prawa podatkowego. Jako rozwiązanie niepraktyczne jawi się również ryczałt. W efekcie polskie firmy rodzinne znajdując się pod rosnącą presją fiskalną i nie mając do dyspozycji obiecanego instrumentu w postaci Fundacji rodzinnej pozostają głównymi poszkodowanymi przez zmiany wdrażane w ramach Polskiego Ładu. Proponowana nowelizacja przepisów nie wprowadza tutaj żadnych istotnych zmian łagodzących negatywne skutki Polskiego Ładu.
UWAGI DO POSZCZEGÓLNYCH PRZEPISÓW Z PROJEKTU NOWELIZACJI Z DNIA 24 MARCA 2022 R.
- Wprowadzone mechanizmy odliczenia składki zdrowotnej od podstawy opodatkowania wprowadzają istotne zróżnicowanie skutków pomiędzy poszczególnymi formami opodatkowania. W przypadku podatników opodatkowanych wedle zasad ogólnych obniżenie składki PIT do 12% powoduje, że efektywnie poziom obciążeń PIT oraz składką NFZ może wynosić około 20% – Polski Ład, nawet po proponowanej nowelizacji przepisów, powoduje, że najmniejsi podatnicy mogą odczuć wyższy poziom obciążeń fiskalnych w stosunku do 2021 r.;
- Należy zwrócić uwagę, że wycofanie ulgi dla klasy średniej oraz obniżenie stawki PIT nie musi oznaczać docelowo korzystnych skutków dla podatników. Na uwagę zasługuje zwłaszcza treść art. 18 projektu nowelizacji, który jest formą zabezpieczenia przed negatywnymi skutkami zmian. Niestety z przywołanego przepisu wynika, że przyjęte w nowelizacji mogą spowodować, ze względu na usunięcie ulgi dla klasy średniej, a także zachowanie braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podstawy opodatkowania, podwyższenie poziomu obciążeń pracowników lub przedsiębiorców rozliczających PIT wedle zasad ogólnych. Sposobem zaradzenia takim skutkom jest, jak wynika z Projektu nowelizacji, wprowadzenie przejściowego mechanizmu, który w 2022 r. pozwoli na unikniecie negatywnych skutków zmian, jednakże nie będzie chronił już podatników przed likwidacją ulgi dla klasy średniej od 1 stycznia 2023 r.;
- Wprowadzenie różnych mechanizmów odliczania składki zdrowotnej od podstawy opodatkowania może niestety oznaczać, że w niektórych przypadkach przedsiębiorcy, którzy dokonali wyboru rozliczenia podatku wedle określonych zasad (np. ryczałt lub opodatkowanie podatkiem liniowym) podjęliby zupełnie inną decyzję znając zasady rozliczenia, które zostaną wprowadzone w przypadku przyjęcia Projektu nowelizacji. W związku z tym konieczne jest wprowadzenie do ustawy możliwości zmiany formy opodatkowania do dni 31 lipca 2021 r., co dawałoby jeden miesiąc na refleksję i ocenę zmian wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu. Brak takiego rozwiązania może rzutować na potencjalną niekonstytucyjność przepisów Projektu nowelizacji, który wprowadza różny poziom korzyści związanych z rozliczaniem składki zdrowotnej w zależności of wybranej formy opodatkowania;
- W związku z tym, że Projekt nowelizacji zakłada usunięcie ulgi dla klasy średniej, jednoczesną obniżkę stawki PIT, a także wprowadzenie możliwości składania w ciągu roku oświadczeń, to dziwi brak usunięcia art. 53a ustawy PIT – brak ten jest o tyle bardziej zaskakujący, że w uzasadnieniu do projektu ustawy pojawia się zapowiedź takiej zmiany (s. 55), natomiast brak jest odpowiednich zmian legislacyjnych w samej treści Projektu nowelizacji. Wydaje się, że w tym zakresie zawiedli uczestnicy pierwszego etapu procesu legislacji i rozwiązanie zapowiedziane w uzasadnieniu do ustawy powinno zostać ostatecznie wprowadzone do ostatecznej wersji projektu zmian.
- Likwidacja PIT-2. Zamiast umożliwić podatnikom ponownego składania formularzy PIT-2 należy przyjąć rozwiązanie systemowe – uproszczenie, polegające na likwidacji tych oświadczeń. Ich prawdziwości płatnik i tak nie jest w stanie zweryfikować, a kary za fałszywe oświadczenia są iluzoryczne. Zamiast oświadczeń, płatnicy będący pracodawcami powinni być zobowiązani ustawowo do przyjmowania w stosunku do każdego podatnika-pracownika, że przysługuje mu prawo do pełnej kwoty wolnej. Zamiast tego należy zobowiązać podatników do niepotrącania kwoty wolnej w przypadku rozliczania najmu lub działalności gospodarczej według skali – jeżeli jest ona uwzględniana przy obliczaniu podatku od dochodów z pracy. Ewentualne podwójne uwzględnienie kwoty wolnej w przypadku zatrudnionych emerytów i rencistów należy uznać za problem marginalny i nieuzasadniający komplikowania systemu rozliczeń PIT. W rozliczeniu rocznym podatnik taki i tak dokona ostatecznego rozliczenia podatku.
II Korekta rozwiązań wprowadzonych przez Polski Ład w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz VAT:
| Lp. | Jednostka redakcyjna ustawy | Postulaty w zakresie CIT |
|
1
|
art.24ca ust.2 ustawy o pdop |
Wprowadzone do projektu ustawy w ubiegłym tygodniu zapisy dot. tzw. podatku przychodowego (art.24 ca ustawy o CIT) powodują, że dla podmiotów objętych tym podatkiem leasing stanie się mniej korzystną formą finansowania niż np. kredyt bankowy. Wynika to z faktu, iż proponowany zapis (wprowadzającego korzystne dla podatników odstępstwo od liczenia udziału dochodu w przychodach powodującego konieczność zapłaty podatku przychodowego) nie obejmuje swoim zakresem kosztów ponoszonych z tytułu leasingu, podczas gdy nabycie środków trwałych sfinansowanych kredytem będzie umożliwiało skorzystanie z preferencji zawartych w ww. przepisie. W ocenie ZPL, brak jest merytorycznych przesłanek przemawiających za takim różnicowaniem. Zasadne jest więc dokonanie zmiany redakcji przepisu art.24ca ust.2 ustawy o CIT w następujący sposób:
„2. Dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach, o których mowa w ust. 1, nie uwzględnia się zaliczonych w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne, kosztów wynikających z nabycia lub ulepszenia środków trwałych. Przez koszt nabycia środka trwałego rozumie się również wartość opłat ponoszonych z tytułu umów leasingu spełniających warunki, o których mowa w art.17 b ust.1 oraz 17f ust.1. |
|
2 |
art.24aa ust.10 ustawy o pdop |
Obecne brzmienie art.24aa ustawy o pdop umożliwia wyłączenie z reżimu podatku od przerzuconych dochodów w przypadku ponoszenia kosztów na rzecz podmiotów posiadających siedzibę dla celów podatkowych oraz prowadzących istotną rzeczywistą działalność gospodarczą w państwach Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Oznacza to, iż podmioty z siedzibą w m.in. Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Szwajcarii zostały postawione w sytuacji gorszej niż podmioty z państw UE/EOG, porównywalnej ze spółkami z rajów podatkowych. Zrównanie rezydentów podatkowych krajów nieprowadzących nieuczciwej konkurencji podatkowej z rajami podatkowymi jest nieuzasadnione. Dlatego też ZPL postuluje poszerzenie listy krajów wymienionych w art.24aa ust.10 o inne niż należące do UE/EOG państwa takie jak: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Szwajcaria, Kanada, Australia, Nowa Zelandia i Japonia. |
| Lp. | Jednostka redakcyjna ustawy | Postulaty w zakresie VAT |
| 1 | art. 15a ust. 9 ustawy o VAT | Wprowadzony ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (dalej Ustawa) art. 15a ust. 9 ustawy o VAT wprowadza zakaz zmian podmiotowych w ramach grupy VAT. Uważamy, że w tym zakresie należy uwzględnić możliwość przeprowadzenia niektórych zmian organizacyjno-prawnych wśród jej członków, w szczególności w ramach połączeń i podziałów. Działania te są bowiem powszechnie wykorzystywane w ramach konsolidacji albo dostosowania funkcji podmiotów działających w grupach kapitałowych.
Aby więc wprowadzić pewną elastyczność w zakresie możliwości dostosowywania podmiotów tworzących grupę VAT do zmian w otoczeniu konkurencyjnym, proponujemy, aby art. 15a ust. 9 ustawy o VAT otrzymał brzmienie: „9. Grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków, ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład, z wyjątkiem połączenia lub podziału jej członków”. |
| 2 | art. 15a ust. 14 ustawy o VAT | Naszym zdaniem, wprowadzony na mocy Ustawy art. 15a ust. 14 ustawy o VAT przewiduje zbyt krótki termin na zgłoszenie do organu podatkowego zmian skutkujących naruszeniem praw do istnienia grupy VAT. Postulujemy więc wydłużenie tego terminu do dnia złożenia deklaracji za miesiąc, w którym zidentyfikowane zostało przestanie ich spełniania. Ze względu na konieczność monitorowania spełniania warunków wskazanych w art. 15a ust. 3 – ust. 5 ustawy o VAT w praktyce przez wszystkich członków grupy VAT, zasadne wydaje się wydłużenie tego terminu. Powiązanie terminu na zgłoszenie z terminem na złożenie deklaracji VAT (obecnie JPK_V7) za miesiąc zaistnienia zmian ma służyć temu, aby nie nakładać na podatników kolejnego terminu sprawozdawczego, który nie jest powiązany z terminami na rozliczanie podatku VAT.
Proponujemy, aby art. 15a ust. 14 ustawy o VAT otrzymał brzmienie: „14. Przedstawiciel grupy VAT jest obowiązany zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego zmiany w stanie faktycznym lub prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, w terminie do złożenia deklaracji podatkowej za miesiąc zaistnienia tych zmian”. |
| 3 | art. 15a ust. 15 ustawy o VAT | Jesteśmy zdania, że utrata statusu podatnika przez grupę VAT nie powinna następować z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków istnienia grupy VAT. Powoduje bowiem to dla członków grupy VAT stan niepewności co do tego, czy w dalszym ciągu należą do niej, czy też znowu stali odrębnymi podatnikami. Ponadto, nakłada na nich obowiązek monitorowania czy wszyscy członkowie grupy VAT spełniają te warunki, co wiąże się z dodatkowymi obciążeniami administracyjnymi.
Co więcej, zasadne wydaje się uregulowanie formy w jakiej członkowie grupy VAT dowiedzą się o utracie statusu podatnika – uwagi w tym zakresie przedstawiamy dalej w odniesieniu do art. 96 ust. 7bb ustawy o VAT. Proponujemy wobec tego, aby art. 15a ust. 15 ustawy o VAT otrzymał brzmienie: „15. Grupa VAT traci status podatnika: 1) z upływem ostatniego dnia miesiąca w którym wystąpiły zmiany w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika; 2) z upływem terminu na jaki została utworzona”. |
| 4 | art. 106e ust. 1 pkt. 25 ustawy o VAT | Naszym zdaniem, kontrahenci podatnika który zrezygnował ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 powinni mieć możliwość zasięgnięcia informacji na temat rezygnacji przez podatnika ze wskazanego zwolnienia. Informacja taka może mieć istotne znaczenie. m.in. dla kwestii odliczenia podatku VAT w sytuacji gdy nabywa on powyższe usługi od podatnika, który zrezygnował ze zwolnienia. W związku z powyższym, rekomendujemy dodanie po pkt. 24 art. 106e ust. 1 przepisu w brzmieniu:
„w przypadku, gdy podatnik wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy o podatku od towarów i usług – adnotacji o wyborze opodatkowania usług” |
| 5 | art. 86 ust. 2aa ustawy o VAT | W naszej ocenie mogą pojawić się wątpliwości czy w związku z tym, że zgodnie z wprowadzonym na mocy Ustawy art. 8c ust. 1 ustawy o VAT dostawy towarów i świadczenie usług między członkami grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu, to czy względem takich czynności nie powinny być stosowane regulacje o tzw. prewspółczynniku (art. 86 ust.2a-ust. 2h ustawy o VAT).
Dlatego też postulujemy wprowadzenie do Ustawy następującego przepisu, ewentualnie wskazanie postulowanego przez nas skutku w uzasadnieniu: „2aa. Przepisu ust. 2a nie stosuję się do czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1”. |
| 6 | art. 96 ust. 4d ustawy o VAT | W naszej ocenie podatnicy powinni mieć pewność co do tego, czy stali się członkami grupy VAT. Ma to bowiem istotny wpływ na zasady opodatkowania wykonywanych przez nich czynności. W celu zagwarantowania odpowiedniej formy powiadomienia o tym, czy podatnikom udało się zarejestrować grupę VAT proponujemy aby następowało to w formie zaskarżalnego postanowienia.
Proponujemy, aby art. 96 ust. 4d ustawy o VAT otrzymał brzmienie: „4d. Naczelnik urzędu skarbowego odmawia rejestracji grupy VAT jako podatnika VAT, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie przedstawicielowi grupy VAT, jeżeli nie są spełnione warunki uznania grupy VAT za podatnika”. |
| 7 | art. 96 ust. 7bb ustawy o VAT | Naszym zdaniem, przewidziane w Ustawie zawiadomienie przedstawiciela grupy VAT o utracie przez nią statusu podatnika już po wykreśleniu grupy z rejestru podatników VAT jest niewystarczające wobec istotnych skutków jakie takie wykreślenie ze sobą niesie. W celu więc zapewnienia pewności członkom grupy VAT co do ich statusu (odrębni podatnicy albo członkowie grupy VAT) proponujemy, aby zawiadomienie o wykreśleniu grupy VAT z rejestru podatników następowało w formie postanowienia. Ze względu na to, że ocena spełniania przez grupę VAT warunków do jej istnienia może być różna po stronie organu podatkowego i podatników, proponujemy aby wspomniane postanowienie było zaskarżalne.
Proponujemy, aby art. 96 ust. 7bb ustawy o VAT otrzymał brzmienie: „7bb. Naczelnik urzędu skarbowego wydaje z urzędu postanowienie o wykreśleniu z rejestru jako podatnika VAT grupę VAT, która utraciła status podatnika. Na postanowienie służy zażalenie przedstawicielowi grupy VAT”. |
| 8 | art. 109 ust. 11e – 11g ustawy o VAT | Uważamy, że ewidencja czynności wykonywanych między członkami grupy VAT, które na podstawie wprowadzonego w życie na mocy Ustawy art. 8c ust. 1 ustawy o VAT, nie będą podlegały opodatkowaniu powinna być uznana za nadmierny wymóg o charakterze formalnym. Dane, które wskazano w art. 109 ust. 11f ustawy o VAT można odnaleźć na zapisach kont rozrachunkowych członków grupy VAT. Prowadzenie odrębnej ewidencji wydaje się więc zbędnym obciążeniem dla podatników.
Postulujemy więc, aby odstąpić od dodania art. 109 ust. 11e – 11g do ustawy o VAT albo nadać art. 109 ust. 11f ustawy o VAT brzmienie: „11f. Ewidencja, o której mowa ust. 11e, zawiera co najmniej: 1) nazwę i NIP nabywcy; 2) datę dokonania i zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi; 3) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi; 4) kwotę należności ogółem”. |
To na co należy zwrócić jeszcze uwagę to sposób wprowadzenia zmian od połowy roku, data może wprowadzić dość duże zamieszania w rozliczeniu za 2022, zwłaszcza, że od stycznia stosujemy do naliczeń także przepisy z 2021 i w wielu przypadkach odkłada się kwota podatku do potracenia z przyszłych wypłat. Przeglądając (bez szczegółowej analizy) projekt nie wyłapaliśmy przepisu, który to reguluje, a to może powodować, że osoby mające jakąś kwotę odłożoną do odliczenia na koniec roku, wraz ze zmianą przepisów mogą ją utracić.